Forum Przyrodnicze "BOCIAN"

[amikosik]

TO BARDZO WAŻNE, PROSZĘ PRZECZYTAĆ UWAŻNIE CAŁY DŁUGI TEKST DO KOŃCA, TO BARDZO WAŻNE

Fundacja Ja Wisła zachęca wszystkich, którym zależy na Wiśle do wzięcia udziału w debacie pt. Warszawa frontem do rzeki - Jak zagospodarować brzegi Wisły?
27 marca,czwartek, godz. 18.00 siedziba DSH, ul. Karowa 20, Sala Spotkań
Organizatorem debaty Forum Obywatelskiego Piekna Architektury dla Warszawy (FOPA)
jest Stowarzyszenie Zespół Opiekunów Kulturowego Dziedzictwa Warszawy "ZOK", Dom Spotkań z Historią oraz Collegium Civitas

W dyskusji udział wezmą:
Prezydent m. st. Warszawy Hanna Gronkiewicz Waltz
Autorzy projektów zagospodarowania brzegów Wisły,
Architekci: prof. Jacek Damięcki
i dr. Krzysztof Domeradzki,
varsavianista Tomasz Markiewicz, który zapisuje tło historyczne,
oraz przedstawiciele instytucji miejskich odpowiedzialni za planowanie przestrzenne i inwestycje
Wieczór poprowadzi Eugeniusz Cezary Król
WSTEP WOLNY


Poniżej zamieszczam swoje uwagi dotyczące projektu Prof. Jacka Damięckiego z prośbą do Państwa o krytyczne ustosunkowanie się do nich. Moja opinia będzie wkrótce dostępna również w formie doc. na stronie www.jawisla.pl

Przemysław Pasek
Prezes Zarządu Fundacji Ja Wisła
Przewodniczący Komisji Dialogu Społecznego Wisły Warszawskiej



Warszawa, 8 marca 2008 r.

Fundacja JA WISŁA


Uwagi do Raportu z I etapu prac Samodzielnej Pracowni Oceny i Wyceny Zasobów Przyrodniczych SGGW w Warszawie nad przygotowaniem materiałów i opracowaniem na ich podstawie wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji budowy plaż miejskich wraz z infrastrukturą niezbędną do ich funkcjonowania na obszarze międzywala Wisły w Warszawie na wysokości Parku Praskiego i ZOO oraz Saskiej Kępy.
Pt.: Zagospodarowanie Brzegów Praskich Wisły - Wiślany Park Przyrodniczy z dnia 6 lutego 2008.


Analizowany projekt składa się trzech koncepcji rozwiązania niektórych negatywnych objawów wynikających ze zjawiska erozji dna Wisły w Warszawie.
1) Przerwania nasady ostróg regulacyjnych na PB w Śródmieściu
2) Budowy trzech progów piętrzących i trzech śluz na odcinku śródmiejskim
3) Budowy jazu powłokowego i śluzy na 520 km

Projekt nie przewiduje jednak najbardziej oczywistej, taniej, prostej, oczekiwanej przez społeczeństwo, przyjaznej środowisku i definitywnie rozwiązującej przyczyny powstawania problemu metody polegającej na:
- ograniczeniu do minimum rabunkowego poboru piasku z dna Wisły,
- usunięciu wysypisk gruzu i odpadów z miedzywala
- przebudowie budowli regulacyjnych poprzez ich skrócenie i obniżenie lub demontaż

Rozważane są utopijne projekty budowy progów piętrzących czy jazu powłokowego o trudnych do wyobrażenia kosztach i bezwzględnie negatywnym wpływie na: środowisko przyrodnicze, bezpieczeństwo użytkowników i żeglowność rzeki. Przedstawione projekty nie przewidują usunięcia wysypisk gruzu i odpadów z koryta rzeki i z brzegów, proponują za to kolejne niepotrzebne budowle hydrotechniczne rodem z epoki Edwarda Gierka (np. trzy progi i trzy śluzy w śródmiejskim odcinku Wisły). Zaproponowane metody "przebudowy" ostróg regulacyjnych polegają w istocie na dewastacji tychże budowli, poprzez przerwanie ich u nasady. Skutkować to może utratą funkcji przeciwerozyjnych, dla których zostały wybudowane. Jak również gwałtownym nasileniem erozji bocznej zagrażającej wałom i w konsekwencji przynieść może trudne do przewidzenia skutki. Projektant nie proponuje natomiast rozwiązania najprostszego tj. skrócenia ostróg do długości z przed 1939r.



Ad. Wariant 0+

Nie jest w istocie żadną propozycją rozwiązania istniejącego problemu. Jest odmalowanym w ciemnych barwach selektywnym opisem stanu dzisiejszego. Na jego tle następne propozycje mają bowiem wypaść jako zbawienne. Zawiera fałszywe wnioski dotyczące przyczyn upadku klubów żeglarskich. Projektant twierdzi, iż kluby żeglarskie w rejonie Saskiej Kępy zaprzestały działalności na skutek odsunięcia się brzegu i poszerzenia łęgów. Jest to tak samo prawdziwe jak twierdzenie, że mecze na Stadionie 10-lecia nie odbywają się z powodu zarośnięcia trybun stadionu krzakami. Autorzy nie zauważają rzeczywistej przyczyny upadku i/lub złej kondycji klubów - braku dobrej długofalowej polityki miasta st. wspierającej kluby i projektowania w przeszłości obiektów sportowo- rekreacyjnych pozbawionych elementu zasadniczego: idei i tzw. ducha.

Ad Wariant 1 (przerwanie nasady ostróg regulacyjnych)

W zakresie rozwiązań hydrotechnicznych:
Propozycja poszerzenia koryta rzeki poprzez: "odcinanie nasad ostróg od skarpy uformowanej prawego brzegu" jest sztuką czysto konceptualną. Jej realizacja może przynieść gwałtowną erozję brzegu wokół przerwanych ostróg i w konsekwencji trudne do przewidzenia następstwa dla zabezpieczenia przeciwpowodziowego miasta.

W zakresie rozwiązań środowiskowych:
Przewiduje utworzenie "wysp niedostępnych dla ludzi". Wydaje się, że celem Wiślanego Parku Przyrodniczego powinno być mądre udostępnianie Wisły Warszawiakom a nie tworzenie nowych niedostępnych terenów w Śródmieściu. Niedostępne dla ludzi powinny pozostać kolonie lęgowe rybitw na wyspach w rezerwatach, a te znajdują się poza rozpatrywanym opracowaniem. Strefy ograniczonego dostępu wytworzone być mogą również przez bujną roślinność łęgową i pozostawienie martwych drzew w miedzywalu. Pozorna troska o dobrostan awifauny, maskuje instrumentalne traktowanie środowiska przez autorów projektu czytelne po analizie planu nr. 7 ( min. parkingi w miedzywalu, wycięcie znacznych połaci lasu łegowego). Niedostępne dla ludzi wyspy w śródmieściu miasta są fikcją.

W zakresie rozwiązań komunikacyjnych:
Projekt zakłada przykrycie jezdni Wybrzeża Helskiego na wysokości ZOO płytą wiszącego ogrodu i zagłębienie w tunelu jezdni Wybrzeża Szczecińskiego przy Stadionie X Lecia. Propozycja ciekawa, nie rozwiązująca jednak generalnego problemu odcięcia miasta od Wisły trasami szybkiego ruchu. Postulowane byłoby generalnie zagłębienie prawo i lewobrzeżnych odcinków arterii nadwiślańskicj w tunelach na całym ich przebiegu śródmiejskim od +_ 510 do +_ 516 km wraz z generalną modernizacją wałów ochronnych, utworzeniem na ich koronach ciągów komunikacyjnych o mniejszym natężeniu ruchu i wykorzystanie zaoszczędzonej powierzchni min. na miejsca parkingowe i infrastrukturę klubów wodniackich, plaż i ośrodków rekreacyjnych.

W zakresie programu WPP
Autorzy projektu zapowiadają przywrócenie równowagi przyrodniczej poprzez zaprojektowanie miejsc niedostępnych dla ludzi. Dzisiaj większość terenu jest niedostępna bądź słabo penetrowana przez ludzi. Należy zdawać sobie sprawę, z tego, że wszelkie działania prowadzące do szerokiego udostępnianie terenu będą skutkowały osłabieniem potencjału przyrodniczego. Jest to proces nieuchronnie związany ze zwracaniem miasta ku rzece. Dołożyć należy pilnych starań dla zachowania najwyższych możliwych do zachowania walorów przyrodniczych korytarza ekologicznego. I dlatego najważniejszym elementem projektu powinna być ochrona i pielęgnacja struktury łęgów oraz docenienie roli martwego drewna. Zyskiem przyrodniczym (oprócz przebudowy i pielęgnacji drzewostanu w kierunku rodzimym) w szerokim tego słowa rozumieniu może być głównie wzrost świadomości ekologicznej warszawiaków. Dlatego niezwykle istotne jest perfekcyjne zaprojektowanie ścieżki przyrodniczej. Temu aspektowi Zagospodarowania Praskich Brzegów Wisły autorzy projektu niestety nie poświęcili zbyt wiele uwagi. Autorzy projektu postulują generalnie "zachowanie naturalnego (niezabudowanego) charakteru prawego brzegu. Wisły z miejscami do obserwacji przyrody i ścieżką przyrodniczą". Co w zestawieniu z czytelnymi planami wycięcia lasu łęgowego na znacznej powierzchni praskiego brzegu, tworzenia plaż nie izolowanych od hałaśliwych ulic i budowy parkingów w terenie naturowym zakrawa na gorzką ironię. Projekt jest w znacznej mierze sprzeczny z ideą ochrony i prawidłowego udostępniania Wisły.

W zakresie tworzenia plaż
Życzeniowe myślenie o tym, że plaże odrodzą się samoistnie po przerwaniu nasad ostróg regulacyjnych. Bez radykalnego ograniczenia poboru piasku, wywiezienia wysypisk odpadów budowlanych i skrócenia ostróg regulacyjnych samoczynne odtwarzanie się plaż pozostanie myśleniem życzeniowym.

W zakresie rozwoju programu sportowego

Wytworzenie bocznego koryta poprzez odcinanie ostróg przynieść może nieoczekiwane przez projektantów efekty. W rzeczywistości powstać mogą pionowe osuwające się skarpy i głębokie, niebezpieczne dla rekreacji pasma wody przybrzeżnej, z lokalnymi silnymi wirami przy pozostałościach budowli i wyerodowanymi w czasie wezbrań głębokimi dołami, zamulanymi w czasie niżówek. Boczne koryto erodując brzeg powalać będzie drzewa, co utrudni bezpieczne uprawianie sportów wodnych na jego obszarze. Na znacznej powierzchni planowanego bocznego koryta brzegi są zasypane gruzem, co z pewnością nie będzie sprzyjać bezpiecznemu uprawianiu sportów wodnych (sterczące pod wodą pręty zbrojeniowe, żelbeton, rury itp). Nie wydaje się żeby wytworzenie bocznego koryta było warunkiem rewitalizacji klubów żeglarskich na Saskiej Kępie. Upadek klubów wodniackich nad Wisłą jest, bowiem związany z szeregiem przyczyn o znacznie poważniejszej genezie niż odsuniecie się brzegu rzeki: np. zanieczyszczeniem wody w Wiśle, wybudowaniem w pobliżu Warszawy jez. Zegrzyńskiego, zmianami kulturowymi w uprawianiu form turystyki i rekreacji, systemem finansowania i kwestiami własnościowymi klubów. Propozycja budowy całorocznego toru wodnego przy EC Żerań z wykorzystaniem ścieków termalnych dla rekreacji w porównaniu do potencjału istniejącego toru kajakowego w Porcie i Kanale Żerańskim wydaje się delikatnie mówiąc nieporozumieniem. Brak jakiejkolwiek oferty dla klubów.

W zakresie rozwoju żeglugi
Projektanci nie uwzględniają konieczności dostosowania taboru żeglugowego do trudnych warunków nawigacyjnych na Wiśle i z uporem forsują tezę o konieczności pogłębiania szlaku żeglownego. Brak spójności koncepcji zwalczania skutków erozji dennej wynikający z braku zhierarchizowania priorytetów.



W zakresie rewitalizacji portów:
Projektanci w swym opracowaniu zajmują się tylko wycinkiem Portu Handlowego na Pradze. Portu nie będącego własnością miasta Warszawy. Projektują w nim Marinę w sposób rażąco niezgodny z historycznym układem przestrzennym basenów, w miejscu cennym przyrodniczo z pominięciem oczywistych możliwości adaptacji istniejącej infrastruktury na cele portowe.


Ad Wariant 2 (budowa 3 progów piętrzących i 3 śluz)

W zakresie rozwiązań hydrotechnicznych
Propozycja budowy trzech progów piętrzących jest wybitnie szkodliwa dla środowiska. Budowa bezpowrotnie zniszczy siedliska chronionych zwierząt (żeremia bobrowe) i zadrzewienia łęgowe na znacznej powierzchni (Łacha Żerańska, Łęgi Żoliborskie i Golędzinowskie, Łacha Praska) a także przetnie korytarz ekologiczny w trzech newralgicznych miejscach - w obszarze jego przewężenia. W sposób drastyczny i całkowicie nieuzasadniony ingeruje w rzekę zaburzając naturalne procesy korytowe. Dla ludzi budowa progów może skutkować poważnymi utrudnieniami w możliwości uprawiania żeglugi. (Przykład krakowski, gdzie śluza Przewóz często jest obiektem nie do przepłynięcia, nawet przez małe łodzie ze względu na erozję poniżej obiektu) Progi w poprzek akwenu, na którym pływają małe jednostki spowodować mogą nasilenie się wypadków na wodzie i wzrost zagrożeń dla ludzi usiłujących korzystać z rzeki (kajakarze, wędkarze, turyści wodni). Abstrakcyjne propozycje rozwiązań hydrotechnicznych w oparciu o Port Praski ukazują jak daleko od rozwiązania realnego problemu odbiega zespół projektowy. Skutki budowy progów mogą być trudne do przewidzenia w aspekcie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego (gromadzenie się śryżu). Nieoszacowane dziś, aczkolwiek z pewnością bardzo wysokie koszty tego przedsięwzięcia wydają się całkowicie nieuzasadnione, szczególnie w zestawieniu ze skalą rzeczywistych pilnych potrzeb (np. rewitalizacja terenów zdegradowanych, odbudowa portów, wsparcie dla działających klubów itp.)

W zakresie rozwiązań środowiskowych:
Uwagi jak w wariancie 1.
Dodatkowe propozycje przywrócenia równowagi przyrodniczej dzięki ograniczeniu dostępu ludziom do Wisły w pobliżu progów motywowane przez projektantów: "możliwością zachowania miejsc bytowych dziko żyjących zwierząt, w tym ptaków" w obliczu wizji trzech budowli składających się z: " podwójnej szczelnej ścianki wbitej na szerokości 220 metrów, o szerokości korony 6-10 m, wypełnionej narzutem kamiennym" są jawną kpiną zarówno z idei ochrony przyrody jak i zasady udostępniania Wisły Warszawiakom w celach edukacji ekologicznej.

W zakresie rozwiązań komunikacyjnych:
Uwagi jak w wariancie 1.

W zakresie programu WPP
Uwagi jak w wariancie 1.

W zakresie tworzenia plaż
Uwagi jak w wariancie 1.

W zakresie rozwoju programu sportowego
Uwagi jak w wariancie 1.
Dodatkowo budowa progów wpłynie znacząco na zmniejszenie się akwenu dla uprawiania sportów wodnych w Warszawie (konieczność śluzowania łodzi wioślarskich, skifów, desk windsurfingowych, kajaków ?!?) Progi stwarzać będą realne niebezpieczeństwo utopień dla użytkowników łodzi sportowych i rekreacyjnych w nieznanej dotąd skali.

W zakresie rozwoju żeglugi
Uwagi jak w wariancie 1.
Dodatkowo: Budowa progów spowolni przepustowość rzeki (konieczność śluzowania min. tramwaju wodnego) Może też całkowicie zakończyć jakąkolwiek żeglugę na Wiśle, ponieważ dotychczasowe doświadczenia związane z budową zapór i śluz żeglugowych (np. Górna Wisła) każą oczekiwać wzrostu zjawiska erozja dennej poniżej śluz, która uniemożliwi niebawem po ich zbudowaniu jakąkolwiek żeglugę na Wiśle.

W zakresie rewitalizacji portów:
Uwagi jak w wariancie 1.
Dodatkowo:
Realizacja projektu zniszczy historyczny układ funkcjonalny Portu Handlowego. Projekt przeprowadzenia ruchu statków przez Port Handlowy wydaje się być całkowicie oderwany od rzeczywistości. Brak jakiejkolwiek propozycji dotyczącej poprawy funkcjonalności Portu Czerniakowskiego. Podniesienie rzędnej poziomu wody w Wiśle jest w temacie rewitalizacji jedynego portu będącego we władaniu miasta działaniem delikatnie mówiąc niewystarczającym.



Ad Wariant 3 (budowa jazu powłokowego)

W zakresie rozwiązań hydrotechnicznych
Uwagi jak w wariancie 2. Nieuzasadniona potrzebami, niezwykle kosztowna i szkodliwa dla środowiska ingerencja w ekosystem. Realizacja na warszawskiej Wiśle jazu o szerokości 300 metrowej będzie eksperymentem na skalę kraju i przywołuje na myśl projekty z minionej epoki.

W zakresie rozwiązań środowiskowych:
Uwagi częściowo jak w wariancie 1.
Dodatkowo: Autorzy snują fantazje o nadbudowywanych (!?) wyspach w nurcie jako miejscach niedostępnych dla użytkowników. Wyspy na akwenie, na którym uprawiana jest rekreacja wodna z definicji będą służyły rekreacji ludzi i dostanie się na nie będzie celem wielu wypraw kajakowych. - jak np. na Euzebię na Zalewie Zegrzyńskim.

W zakresie rozwiązań komunikacyjnych:
Uwagi jak w wariancie 1.
W zakresie programu WPP
Uwagi jak w wariancie 1.

W zakresie tworzenia plaż
Brak opisu, w jaki sposób tworzyć się maja plaże w tym wariancie. Zwłaszcza, że celem budowy jazu piętrzącego jest odcięcie najmniejszych niżówek, w trakcie, których plaże odsłaniają się samoczynnie nawet w odcinku śródmiejskim.

W zakresie rozwoju programu sportowego
Autorzy sugerują zbawienny wpływ powiązania zalewu zegrzyńskiego z Warszawskim odcinkiem Wisły na rozwój rekreacji wodnej. Warunkiem tego powiązania ma być jaz piętrzący. Tymczasem powiązanie to istnieje ciągle od czasu wybudowania zalewu Zegrzyńskiego. Nazywa się Kanał Żerański i jest zaopatrzone w śluzę żeglugową (czynną). Autorzy planu wydają się nie dostrzegać walorów rzeki swobodnie płynącej dla rekreacji wodnej i dążą wszelkimi sposobami do jej przekształcenia w jezioro zaporowe. Doświadczenia 130 lat tradycji wioślarstwa sportowego i rekreacyjnego na Wiśle warszawskiej pozwalają jednak podejrzewać, że rzeka swobodnie płynąca ma wystarczający potencjał dla rekreacji wodnej i budowa jazu nie poprawi go znacznie. Zaś podstawę do "wznowienia działalności edukacyjne i sportowej" może przynieść jedynie dobry program aktywizacji klubów (wsparcie dla klubów ze strony miasta) i poprawa stanu czystości wody.

W zakresie rozwoju żeglugi
Na odcinku objętym wpływem jazu (powyżej 520km) nastąpi poprawa żeglowności rzeki dla większych i głębiej zanurzonych jednostek. Jednak poniżej jazu może następować wzmożone zjawisko erozji dennej, utrudniające żeglugę (patrz uwagi do wariantu 2) Generalnie z przyczyn ekonomicznych budowa jazu jest nieuzasadniona. Dla potrzeb żeglugi na Wiśle należy konstruować statki o zanurzeniu poniżej 50 cm. i napędzie boczno lub tylnokołowym.

W zakresie rewitalizacji portów:
Uwagi jak w wariancie 1.
Dodatkowo: Bez specjalnego programu naprawczego użytkowanie Portów w szerszym zakresie jest praktycznie niemożliwe. Wydawanie publicznych pieniędzy na budowę jazu zamiast na rewitalizacje portów jest skazaniem ich na zagładę.
Raport SPOiWZP SGGW jest opracowany nieudolnie. Żaden z projektów nie zawiera oczekiwanych, satysfakcjonujących rozwiązań, w kwestii zjawiska erozji dennej Wisły.
Za to wszystkie zawierają elementarne błędy i braki. Realizacja zaproponowanych rozwiązań przyniesie skutki szkodliwe dla środowiska i niebezpieczne dla próbujących powrócić nad Wisłę Warszawiaków. Może skutkować osłabieniem zabezpieczenia przeciwpowodziowego miasta. Raport obnaża słabość zespołu projektowego nie posiadającego wizji ani woli poszukiwania optymalnego rozwiązania. Projekt nie rokuje nadziei na poprawę. Dalsze finansowanie przez miasto Warszawę prac zespołu nie posiadającego realnej wizji rozwiązania problemu będącego tematem zadania każe postawić pytanie o celowość wydatkowania pieniędzy miejskich.


Wniosek:
Proponuję odrzucić Raport w całości i poddać pod głosowanie uchwałę KWW do Dyrektora BOŚ i Pełnomocnika doradzającą rozwiązanie umowy z SGGW celem zaprzestania marnotrawienia pieniędzy publicznych.



Uważam, że działania Pełnomocnika ds. Wisły koncentrujące się na wycinku śródmiejskiego odcinka Warszawskiej Wisły i w dodatku segmentujące Wisłę w zamówieniach projektowych na prawo i lewobrzeżną, są nastawione głównie na osiągniecie celu propagandowego związanego ze Stadionem Narodowym. Nie zaspokajają podstawowych oczekiwań warszawiaków, nie zauważają potrzeb istniejących (jeszcze) użytkowników i są sprzeczne z celami ochrony przyrody. Działania Pełnomocnika kierujące się ku utopijnym projektom budowy nowych obiektów hydrotechnicznych i uciekanie od realnych rozwiązań faktycznych problemów Wisły warszawskiej prowadzą do utraty szansy szybkiego powrotu Warszawy nad Wisłę i marnotrawienia energii KWW.


Przemysław Pasek
Fundacja Ja Wisła